Stand van zaken traject Sluitende Meerjarenbegroting

In de begroting 2025 zijn een aantal maatregelen verwerkt, zie ook paragraaf 1.4 en de toelichtingen op de programma's. In deze bijlage informeren wij u over de maatregelen en zoekrichtingen die bij en in de aanloop naar de kadernota 2026 zullen worden besproken.

1. Uitgangspunten van het traject

Er zijn voorafgaand en tijdens dit traject een aantal uitgangspunten geformuleerd:

• Alles ligt op tafel en is bespreekbaar. Het college sluit op voorhand niets uit.
• We betrekken bij het afwegen van de maatregel de impact op de samenleving en eerder geformuleerd beleid.
• We trekken zoveel als mogelijk op met maatschappelijke partners in het zoeken naar maatregelen en de impact daarvan.
• Mens volgt werk, de personele effecten volgen op het besluit over de maatregel.
• We noemen iets een maatregel als er een concreet beeld is bij een mogelijkheid, het financiële effect daarvan en een beeld van de impact van die maatregel op de stad, inwoners/ondernemers en het bestaande beleid. Het bestaande beleid wordt gevormd door eerder door uw raad vastgestelde kaders zoals de Omgevingsvisie, diverse omgevingsprogramma’s, Koers Sociaal Domein en andere beleidsnotities.
• Als we de term zoekrichting gebruiken dan is dit nog niet zo concreet dat er al maatregelen in beeld zijn gebracht en is dit nog ‘werk in uitvoering’.

2. Meebewegen op ontwikkelingen

We zijn scherp op situaties waar voorkomen kan worden dat de puzzel groter wordt of waar geanticipeerd kan worden op omstandigheden die zich voordoen. Daarom zijn er een aantal afspraken gemaakt enerzijds om te voorkomen dat tussendoor de opgave steeds groter wordt doordat we nieuwe ambities ontwikkelen (A) en anderzijds om te anticiperen op het natuurlijke verloop binnen onze organisatie (B).

1. Bij beleidsontwikkelingen die passen bij het door de raad vastgestelde beleidskader, maar nog niet zijn opgenomen in de begroting maken wij de expliciete afweging of dit echt nodig is en kijken wij naar de hiermee gepaard gaande kosten en zoeken wij naar dekking binnen de bestaande begroting. Wij informeren u hierover in de P&C documenten.
2. Bij natuurlijk verloop binnen onze organisatie kijkt de organisatie of in het werkveld van deze medewerker mogelijke zoekrichtingen liggen. Bij wettelijke taken en uitvoerende taken ligt dat niet voor de hand. Als er mogelijke zoekrichtingen liggen, maken wij op dat moment een expliciete afweging om de vacature niet te vervullen en een maatregel te formuleren op de taak of om de vacature tijdelijk te vervullen in afwachting van de kadernota 2026.

3. Verwerking van de behoefte van de raad zoals uitgesproken in het debat bij de kadernota

Met de raadinformatiebrief van 17 september bent u geïnformeerd over het vervolgproces in de aanloop naar de kadernota 2026. Wij organiseren in nauwe samenwerking met de griffie een 3-tal extra avonden voor de stad. Onderdeel van deze aanpak is de door u uitgesproken behoefte om zelf ideeën aan te dragen en om zelf stakeholders te spreken. Dit betrekken wij bij de gezamenlijke organisatie van de avonden. U heeft ook aangegeven het belangrijk te vinden dat de maatregelen worden bezien in het licht van de diverse omgevingsprogramma’s. Die omgevingsprogramma's zijn staand beleid evenals de Omgevingsvisie en Koers Sociaal Domein. Bij het bepalen van de impact kijken wij naar de impact op de stad, de impact op ons staande beleid, de impact op samenwerkingspartners en de impact op de organisatie.

4. Planning van het traject Sluitende Meerjarenbegroting

5. Zoekrichtingen - inhoudelijk

In het begin van dit traject heeft het college gekeken naar welke zoekrichtingen meer of minder kansrijk zijn. De kansrijke zoekrichtingen zijn (waar mogelijk verwerkt in de begroting 2025) en worden nader uitgewerkt. De andere zoekrichtingen zijn niet van tafel, het college sluit immers op voorhand niets uit.

5.1 Zoekrichtingen vanaf 2026

Sport en cultuur
Internationale samenwerking en lokale organisaties
De afgelopen jaren is de gemeente anders gaan kijken naar internationale samenwerking en -beleid. Sinds deze gewijzigde invulling is gebleken dat het budget ruim voldoende was. Resterend budget is afgelopen jaren niet volledig geïnvesteerd.

Sportstimulering/buurtsportcoaches
Verminderen aantal buurtsportcoaches en sportstimuleringsmogelijkheden onder de loep nemen op essentieel/minder essentieel

Evenemententerrein/beleid
Hoewel een aanwinst voor onze gemeente kan overwogen worden om dit te beschouwen als niet essentieel.

Sociaal Domein
Taskforce jeugd
Onderzoeksrichtingen bijv. contract- en leveranciersmanagement, kopen we in wat passend en nodig is. Versneld verruimen pilots op voorkomen inzet jeugdhulp. Doorbraakmethode (IPW) bij gezinnen waarin jeugdhulp in combinatie met bestaanszekerheid speelt (start september 2024).

Taskforce bestaanszekerheid
Organisatiekosten van WIL (processen vereenvoudigen en harmoniseren), poortproces herijken (van werk naar inkomen)
Collectieve Minimaregelingen differentiatie aanbrengen in aanbod, verlagen inkomensgrens
Stadspas, Subsidies Particulier Initiatief verlagen, Collectieve Ziektekostenverzekering
Individuele minimaregelingen (Bijzondere Bijstand): beperking toegang/kosten
Herijking en aanscherping van de beleidsregels

Taskforce WMO
Normering Huishoudelijke ondersteuning (HHM-kader)
Indicaties Individuele Begeleiding Wmo aanscherpen
Was en strijkservice
Zelf bieden van begeleiding door Geynwijs

Welzijns- en vrijwilligerssubsidies
Optimalisatiemogelijkheden binnen het subsidielandschap onderzoeken.

Leerlingenvervoer
Onderzoeken van mogelijkheden om te stoppen met aangepast vervoer i.v.m. geloofsovertuiging. We zetten in op een pilot met e-bikes opdat er minder vervoer met busjes hoeft plaats te vinden. Op basis van de resultaten krijgen we een concreet beeld wat dit aan bezuinigingen oplevert.

RMC en jongerenloket
Nader onderzoek Jongerenloket, scenario's eind 2024 in beeld. Plus onderzoeken wat nog meer onder dit budget valt.

Woningaanpassingen
Overwegen tot invoeren van een eigen bijdrage.

Uitvoering WVGGZ
Opzeggen maatwerk MAB bij GGDrU uiterlijk 31 december 2024, alternatieve invulling voor deze wettelijk verplichte (Wvggz) taak vraagt nog nader onderzoek, daaruit moet ook blijken welke kosten daarmee zijn gemoeid

Samen veilig
Via een scherpe inkoopstrategie verwachten we goedkoper uit te zijn, daarnaast zetten we onder meer vanuit de Taskforce Jeugd erop in het volume aan jeugdbeschermings- en jeugdreclasseringsmaatregelen te verminderen. Hierop ontstaat meer zicht na afronding van de nieuwe aanbesteding.

Openbaar en Ruimtelijk Domein
Betere buurten
Heroverwegen aanpak. Zetten we deze middelen zo optimaal mogelijk in, bijvoorbeeld in relatie tot het programma leefbaarheid en veiligheid in de Centrale As.

Temporiseren/realistisch plannen van investeringen
Onderzoek wat het effect op de financiën en de stad is als investeringen worden getemporiseerd. We realiseren in de uitvoering niet alle voorgenomen investeringen dus dit zou een realistische optie kunnen zijn.

Positieve opbrengst Parkeerexploitatie (Pex)
Nu de Pex positief wordt geeft dit ruimte om de claim die de negatieve Pex had op de algemene reserve weer in te lopen of ten gunste van het begrotingssaldo te brengen.  

Speelvoorzieningen
Betrekken bij evaluatie van de speelvisie in 2024.

Wegmeubilair verkeersborden
Overbodige verkeersborden verwijderen. Bij andere gemeenten betreft dit ongeveer 10% van de verkeersborden.

Civieltechnische bouwwerken
Onderzoeken opties voor:
1. Het bedienen van het Plettenburgsebrug. De technische installatie moet vervangen worden. Deze brug is 3x jaar open, dat kan ook met verkeersregelaars.
2. Onderhandelen met de provincie voor het aansluiten van 5 bruggen op de centrale bedieningsinstallatie. Afschrijven over meerdere partijen verdelen.

VRI/DRIS
Businesscase wordt opgesteld om de kosten van een kruispunt met en zonder VRI te vergelijken.

Dierenweides
Het houden van dieren past minder goed in de huidige maatschappij. Het in stand houden van de dierenweides vraagt voornamelijk personele inzet en onderhoudsactiviteiten. Het voorziet wel in een laagdrempelige toegang voor groepen inwoners. We hebben en houden een kinderboerderij. Wellicht is dat voldoende.

Kinderboerderij IJsselstee
Onderzoeken of het genereren van inkomsten door het realiseren van een trouwlocatie realistisch is.

Erfgoed
Het is mogelijk om ambities op dit vlak bij te stellen.

Handhaving milieu en bouwen
Dit moet nog nader onderzocht worden.

Planontwikkeling (ruimtelijk)
Bijstellen van werkwijze/ambitie moet nog nader onderzocht worden. Focus ligt nu eerst op het optimaliseren van de dekking (leges/kostenverhaal). Heeft impact op omgevingsvisie.

Duurzaamheid, routekaart energie, klimaatadaptatie
Ontwikkelen van een meerjarige aanpak waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van rijkssubsidies om zoveel als mogelijk te doen voor onze stad op dit thema.

Bedrijfsvoering
Inkomsten/dekking
We onderzoeken onder andere de inkomsten uit verhuur gemeentelijke accommodaties, het verhogen van de dekkingen bij leges en kostenverhaal en mogelijkheden tot reclame-inkomsten.

Indexaties en middelen groei van de stad in relatie tot gewijzigde systematiek algemene uitkering
De indexatie van de algemene uitkering is gewijzigd (zie ook financieel perspectief). Dit raakt aan de middelen die beschikbaar zijn voor de autonome groei van de stad en hoe die toe te bedelen. Bij de kadernota 2026 volgt hiervoor een nieuw voorstel.

Procesoptimalisatiemogelijkheden
We onderzoeken binnen de organisatie -altijd al- op naar optimalisatiemogelijkheden. Bijvoorbeeld wanneer er natuurlijk verloop is, maar ook rond het maken van standaard inkoopafspraken bij het inhuren van personeel en bij het efficiënter en klantvriendelijker maken van onze processen en systemen. Dit krijgt, bezien in het licht van dit traject, nu nog extra aandacht.

Hondenbelasting
Het zou een optie kunnen zijn om weer hondenbelasting te gaan heffen. Precieze aantallen honden zijn onbekend. Grove rekensom doet vermoeden dat we zeker 6.000 honden hebben in Nieuwegein rekening houden met € 100 per hond per jaar = € 600.000 euro (huidig budget voor honden = € 50.000). Stel werkelijke uitgaven per jaar € 200.000 (extra voorzieningen hondenbezitters en inclusief registratie, controle etc.) is € 400.000 een realistische opbrengst.

5.2 Onderwerpen die wel zijn overwogen te onderzoeken, maar waar nu nog niet actief gezocht wordt naar mogelijke maatregelen
In de beginfase van het traject heeft het college, om de aanpak behapbaar te houden, een eerste filtering gemaakt van kansrijke zoekrichtingen. De andere zoekrichtingen zijn nu, voor de korte termijn, minder kansrijk. Ofwel omdat het gaat om overwegend wettelijke taken, ofwel omdat het gaat om kleine bedragen ofwel omdat het gaat om naar inschatting politiek onwenselijke bezuinigingsopties.

Hieronder ziet u een totaaloverzicht op productniveau uit de begroting. Deze zijn dus niet ‘van tafel’ maar worden ook niet – op dit moment – actief nader omgezet naar een maatregelvoorstel.

1. Beklemde onderdelen van het budget zijn salarislasten en pensioenvoorziening (college van B&W), vergoedingen (gemeenteraad), kapitaallasten, doorbelasting van uren en niet-beïnvloedbare bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Deze lasten zijn in de kolom niet-beklemd budget buiten beschouwing gelaten.

Wegen algemeen
Het kwaliteitsniveau van onze wegen kan een verlaging van de lasten niet dragen.

Recreatieschap Stichtse Groenlanden
Gemeenschappelijke regeling, moeilijker te beïnvloeden, uitstappen kost geld en is rigoureus.

Overige kosten onderwijs en innovatiebudget jeugd
Besparing wordt ontraden, investering in voorliggend veld

Algemene huisvestingskosten onderwijs
Dit gaat vooral om verplichtingen die wij hebben voor huur sportvoorzieningen door scholen. Ook voor prognoses onderwijs. Geen ruimte om op te besparen.